Eozinofil (Eos)
Yazar: Prof.Dr.Ersoy Civelek (Çocuk Alerji İmmünoloji Uzmanı)
Alerji vücudun normalde vücuda zararlı olmayan ve bağışıklık sistemi tarafından zararsız olarak tanınan bazı maddeleri (süt, yumurta, balık, kuruyemiş, polen, ev tozu akarı ve küf gibi) “yabancı” veya “zararlı” olarak tanıması sonucunda ortaya çıkan tepkilere verilen genel isimdir.
Bu reaksiyonun ortaya çıkmasında pek çok hücre ve kimyasal madde rol oynar. Bu hücrelerin en önemlilerinden biri eozinofillerdir. Bu bölümde eozinofillerden bahsedilecektir.
Prof.Dr.Ersoy Civelek. Görüntülü online görüşme randevu 0 532 1528752
Eozinofil niye yükselir?
Eozinofil yüksekliğinin pek çok nedeni olabilmesine karşın eozinofiller en çok alerjik hastalıklarda, parazit hastalıklarında ( kıl kurdu, tenya, solucan …gibi) ve mikrobik enfeksiyon hastalıklarında yükselir.
Hiçbir alerjik hastalığı olmadığı halde eozinofil sayısı yüksek olan kişiler olabilir. Ayrıca alerjik hastalığı olduğu halde eozinofil sayısı normal olanlar olabilir. Bu nedenle doktor hasta görüşmesi çok önemlidir. Bazı durumlarda eozinofil yüksekliğinin sebebi bulunamaz. Bu hastalar belirli aralıklarla takip edilir.
Eozinofiller alerjide nasıl görev yapar?
Eozinofillerin içinde alerjik tepkilerde görevi olan pek çok kimyasal madde vardır. Bu maddeler eozinofillerin içinde küçük keseciklerde depolanmışlardır ve alerjik bir tepkime olduğunda hücrenin dışına salınırlar. Dışarı salınan kimyasal maddeler hem o bölgeye daha fazla eoznofilin gelmesine, hem mevcut eozinofillerin yaşam sürelerinin uzamasına hem de dokuda değişikliklere neden olurlar.
Eozinofil hangi hastalıklarda yükselir?
Astım, hışırtılı-hırıltılı çocuk
Besin alerjisi (İnek sütü proteini alerjisi, yumura, buğday vb)
Kanlı-mukuslu kaka, proktokolit
Alerjik rinit (Alerjik nezle, saman nezlesi)
Parazit hastalıkları (kılkurdu, tenya gibi)
Mantar enfeksiyonları
Romatizma hastalıkları
Bu hastalıklar dışında daha nadir görülen bazı durumlarda da eozinofil yükselebilir. Doktorunuz gerekli araştırmayı yapacaktır.
Eozinofil (Eosinophil) Nedir?
Eozinofiller esas olarak bağışıklık siteminde görev alan bir hücre grubudur. Büyüklükleri 12-17 mikrometredir yani 1 cm’nin yaklaşık 650’de biri kadardır. Bir mikrolitre kanda 100-300 arasında eozinofil bulunur. Yani sağlıklı bir kişinin bir damla kanında yaklaşık 1,5 milyon eozinofil hücresi bulunabilir (1 damla kan 0,05 ml olarak hesaplanmıştır). Eozinofillerin iki çekirdeği vardır. Normalde kan damarlarında bulunan eozinofiller alerjik hastalıklarda kan damarlarından dışarı çıkarak dokuya yerleşebilir ve burada değişiklikler gelişmesine neden olur.
Eozinofiller nerede ve nasıl yapılır?
Eozinofiller kemik iliğinde yapılır ve oradan damarlara geçerler. Aslında tüm kan hücreleri kemik iliğinde ana bir kan hücresinden yapılmaya başlar. Bu ana hücre pek çok kimyasal madenin etkisi ile çok farklı yönlerde gelişerek birbirinden çok farklı kan hücrelerinin gelişmesine öncülük eder. Eozinogfil veya diğre kan hücreleri ana hücreden bir basamakta değil birkaç adımda farklılaşırlar. Her bir aşamada etkili olan faktörler birbirinden farklıdır ve kan hücrelerinin sağlıklı gelişmesi için çok önemlidir.
Alerji oluşmasında rol oynayan pek çok kimyasal madde kemik iliğinde eozinofil üretimini arttırır ve eozinofillerin kemik iliğinden damarlara e damarlardan dokuya geçişini hızlandırır. Ayrıca sürecin ilk dönemlerinde çok olgun olmayan eozinofil hücreleri gene bu kimyasal maddelerin etkisiyle kolayca olgun hale gelir ve alerjik tepkilerin oluşmasına neden olur.
Normal eozinofil sayısı nedir?
Sağlıklı insanların kan hücreleri ve çeşitleri ölçüldüğünde tüm kan hücrelerinin yaklaşık %1-3’ünün eozinofil olduğu görülür. Sayı olarak bakıldığında 1 mikrolitre kandaki sayı 100-300 arasındadır. Ama bu rakamlar kişiden kişiye ve aynı kişide zaman içinde değişiklikler gösterebilir. Alerji kitaplarında genel olarak kandaki eozinofil seviyesinin %4’ün çıkması eozinofil yüksekliği olarak kabul edilir. Hematoloji (kan hastalıkları) kitaplarında ise genellikle mikrolitrede 500’ün üzerine çıkması eozinofil yüksekliği olarak kabul edilir. Bu tanımlar kabaca birbiri ile uyuşmaktadır.
Kan hücreleri temel olarak 3 ana gruba ayrılır.
- Eritrositler (Alyuvarlar): Kanda oksjenin ve karbondioksitin taşınmasından sorumludurlar
- Trombositler (Platelet): esas olarak kanama durumunda pıhtı oluşmasında görev alırlar. Ancak içlerinde çok sayıda kimyasal madde de bulunur ve bu maddeler allerjide de görev alır
- Lökositler (Akyuvarlar): Esas olarak bağışıklık sisteminde görev alırlar. Bu hücrelerin 5 alt grubu vardır.
- Nötrofiller: Mikropların neden olduğu hastalıklarda artarlar
- Lenfositler: Bağışıklık sisteminde görev alırlar
- Monositler: Daha çok viral hastalıklarda artar
- Bazofiller: Sayıları çok azdır. Bağışıklık sisteminde ve alerjik hastalıkların ortaya çıkmasında göre alırlar
- Eozinofil (Eosinophil): Alerjik hastalıklarda en çok artan hücre grubudur. Bu nedenle eozinofil daha detaylı olarak anlatılacaktır.
